ОҢАЛТУ ІС-ШАРАЛАРЫНЫҢ КӨЛЕМІ
Оңалту курсы 25 күнді құрайды, осы уақыт аралығында балалар оңалту жұмысының хаттамасына сәйкес оңалту іс-шараларының кешенін алады.
Орталықта қосымша тексерулер жүргізіледі.
- нейрофизиологиялық тексерулер -электро-энцефалография
- статокинезиметрия
- окулист, психиатр маманының кеңесі
Қимыл-қозғалысында ауыр бұзылыстары бар науқасқа күтім жасауды жақсарту үшін, контрактураның алдын алу, әртүрлі этиологияның спастикасын жою мақсатында орталықта 2000 жылдан бастап А түріндегі ботулотоксин инъекциясы жүргізіледі.
Біз өз жұмысымызды ғылым негізінде тұрғыздық – «Балбұлақ» оңалту орталығы С.Асфендияров атындағы ҚазҰМУ-нің жүйке аурулары кафедрасының базасы сонымен бірге Қаз.РМУ-нің оқу базасы болып табылады. Ал, ол өз кезегінде аталған мекемелердің профессорлық-оқытушылар құрамының тарапынан кеңес беру көмегін алуға мүмкіндік береді.
ФИЗИОТЕРАПИЯЛЫҚ ЕМДЕУ
Көптеген неврологиялық ауруларда, балаларды медициналық оңалту кезінде физиотерапиялық әдістеремдеудің ажырамас бөлігі болып табылады.
Дәрілік электрофорез эуфилинмен, папаверин, кальций, прозерин, бром және басқа да кейбір дәрілік құралдардың көмегімен көрсеткіштеріне байланысты жүргізіледі. Сонымен бірге ағзаға әрдайым электрлік тоқтың және оның көмегімен енгізілген дәрілік заттардың аралас ықпал етуі жүреді. Дәрілік электрофорездің әсер ету механизмі рефлекторлы және гуморальді ықпал етумен салынған: бір жағынан – терінің рецепторларын және басқа да ұлпаларды үнемі тоқпен тітіркендіру, екінші жағынан – дәрілік заттардың иондарымен.
Транскраниальді микрополяризция – гальваникалық тоқтың транскраниальді әдіс бойынша ықпал етуі, өз кезегінде қан айналымның, зат алмасудың бұзылуы, тіндердің трофикасы және басқа да бірқатар ауысымдардың өзгерісі түрінде ағзаның жергілікті және жалпы реакциясының күрделі кешенді шақырады. Емдеудің аталған әдісі БЦС, психикалық сөйлеу дамуының тежелуі, гипербелсенділік синдромында, неврозға ұқсас синдромдарды және т.б. емдеу кезінде тиімді.
Электростимуляциялау. Электростимуляция – бұл белгілі бір жүйелерді немесе мүшенің іс-әрекетін күшейту үшін қоздыру мақсатында импульстік тоқтарды қолдану. Емдік тиімділігі: мионейростимулияциялық, нейротрофикалық, вазобелсенді, жергілікті анальгетиктік. Әлсіз парездерде, салдануда, бұлшықет гипотониясында қолданылады.
Дарсонвализациялау — бұл науқастың денесіне синусоидальді құбылмалы тоқпен әсер ететін емдік ықпал ету. Дарсонвализациялау ОЖЖ седативті әсер етеді, артериялық қан қысымын қалыпқа келтіруге көмектеседі, терідегі зат алмау үрдістерін жақсартады.
Магниттерапиясы — төмен жиілікті ауыспалы магниттік өрісті емдік мақсатта пайдалану. Әдістің емдік тиімділігі қабынуға қарсы, ісінуге қарсы және седативті трофикалық әрекет етуде айқын көрінеді, залалданған ұлпаның регенеративті үрдістерін күшейтуде ауыруды сезбейтін етуге ықпал етеді. Магниттік өріс жақсы төзе алушылыққа ие, біртіндеп терапиялық тиімділікпен дамиды, «жұмсақ» әсер етеді.
Жарықпен емдеу – Биоптрон лампасы ультракүлгін спектрінсіз күн жарығын қосады. Қабынуға қарсы, ауырғанды басатын, иммунитет көтеретін, ісінуге қарсы, регенеративті, бактерицидті ықпалға ие. Біздің орталықта қосымша патология – ринит, фарингит, отит ауру белгілері болған жағдайда қолданылады. Табанға биоптронмен ықпал ету иммунитет көтергіш әсерге ие.
Лазертерапиясы – лазер сәулесі өз ықпалын молекулалық, клеткалы, ұлпалық және ағза деңгейінде береді. Ол белсенділік, метаболизм, микроциркуляция және өзін-өзі реттеудің қызметін қайта қалпына келтіреді. Сәуленің қабынуға қарсы, десенсибиляциялық, ауруға қарсы, ауыруды басатын, ісінуге қарсы және регенерациялау әсері бұл әдісті медицинаның барлық саласында пайдалануға мүмкіндік береді. Әртүрлі мүшелерге кешенді ықпал етудің есебінен, олардың қан айналымын жақсартады, бұл мүшелердегі қанның микроциркуляциясын жақсартады, лимфаның келуінің жақсартады, жергілікті иммунитетті белсенділеуге (ұлпалық лимфоциттер, лейкоциттер) қол жеткіземіз. Бастың және мойынның құрылымына ықпал ету арқылы миды қанмен қамтамасыздандыру жақсарады, вена қан тамырының келуі жақсарады, бас ауруы алып тасталынады, ұйқы, ойлау белсенділігі, еске сақтау жақсарады. Сөйлеу аймағына сәулемен әсер ету сөйлеу дамуының жақсаруына ықпал етеді.
Жылумен емдеу — бұл парфинмен емдеу, балшықпен емдеу. Парафин жылу және компрестік қабілетке ие. Ол қан жабдықтауды, ұлпалардағы зат алмасу үрдісін жақсартуға ықпал етеді және жоғары бұлшықет тонусын төмендетуге көмектеседі. Балшықпен емдеу минерал құрушы, қабынуға және ісінуге қарсы әсерге ие. Балшықпен емдеу ем-шарасын зақымдалған аяқ, қол, саусақты қанмен жабдықтау және лимфаның айналымын жақсарту үшін және бұлшықет қысымын азайту үшін тағайындайды.
Спелеотерапия бұл өзіндік микроклиматы бар үңгір, қуыс, тұзды кені, шахта жағдайында ұзақ уақыт болу. Үңгірлік және шахта микроклиматы тек тыныс алу мүшесінің қызметіне ғана жағымды әсер беріп қоймай, сонымен бірге жүйке, жүрек-қан тамырлары, иммундық жүйесіне әсер етеді, бактерицидті әсерге ие. Иондалған ауада зейін шоғырландыруға қабілеттілік өседі, қабылдау жақсарады және аргессия жойылады. Тұзды ауа қақырықты сұйылтуға, оның тыныс алу жүйесінен шығаруға көмектеседі, ауа өтетін бронхиолға дейінгі жолдарын тазартып, бронхтардың қалыпты қызмет етуін қайта қалпына келтіреді. Ал тыныс алу қызметінің жақсаруы өз кезегінде өкпедегі артерияның және тұтастай ағзадағы қан қысымын төмендетуге ықпал етеді.
Орталықта су ем-шаралары да жүргізіледі:
- тұзды, шунгитті, қылқан жапырақты, седативті ванна;
- циркулярлы душ және Шарко душы;
- суасты уқалау душы;
Сумен емдеу ем-шарасының негізінде жүйкелік-рефлекторлы механизм жатыр. Мұндай ем-шаралар жалпысергітушілік, шынықтырғыш, седативті мақсатта жүргізіледі
Емдеу кешеніне уақалауда кіреді. Уқалау ағзаның бұлшықет жүйесіне жағымды әсер етеді. Барлық науқастарға қолмен уқалау жүргізіледі, сондай-ақ уқалау кереуетін пайдаланумен бірге қолға арналған HANDEL уқалау құралы да пайдаланылады.
Қосымша инерефлексотерапиясы, мануальді терапия жүргізіледі.
Инерефлексотерапиясы орталық жүйке жүйесіне мақсатқа бағытталған әсер етуге,бас ми құрылысының арасында бұзылған әртүрлі байланыстарды қайта қалпына келтіруге, моторлы, яғни қимыл-қозғалысқа жауапты орнатылған рефлекстердің қалыптасуы мен қызметіне орталықтың жұмысын түзетуге мүмкіндік береді.
Мануальді терапия— бұл анықталған шектеулерді жою үшін дененің анатомиялық құрылымына қолмен әсер етудің емдік тәсілдерінің кешені. Ол адамның өмір сүру сапасын жақсартуға жетелейтін оның қимыл-қозғалыс жағдайын оңтайлы құру үшін, сұйықтықтардың циркуляциясын қайта қалпына келтіру және оларды қызмет ету блоктарынан босату мақсатын көздейді.
ЕМДІК ДЕНЕ ШЫНЫҚТЫРУ
Емдік дене шынықтыру мүмкіндігі шектеулі балаларды емдеу мен кешенді оңалтудың басты құрамдас бөлігі болып табылады және ол балалардың барлық қимыл-қозғалысын үйлестіруге бағытталған, негізгі локомоторлықты тиімді қалыптастыру және статикалық қызметтер мен қимыл-қозғалыс қызметі жүйесін дамыту моториканың кемшілігін түзету оның мақсаты.
Проводится лечение «положением», которое обеспечивает необходимую стабильность, не ограничивая при этом развитие моторного контроля с использованием угловых и боковых позиционеров, вертикализаторов с крепежными жилетами, ходунков, опорных рам;
Механотерапиялық әдістер:
Жүгіру жолы
Педальді жаттықтыру құралы
«Артромот» — шынтақ, тізе, жамбас, жіліншік буындарын, білезіктерді өңдеу үшін пайдаланылатын құрал-жабдық;
«МОТОмед»— жоғары және төменгі аяқты өңдеу үшін қажет;
«Мануалекс» көп қызметті үстел –жоғары аяқты өңдеу үшін керек;
Динамикалық проприоцептивті түзету әдісі (Семенова К.А. әдісі); «Фаэтон», «Гравистат», «Гравитон» костюмдерін пайдалану арқылы жүргізіледі.
Гросс жаттықтыру құралымен емдеу әдісі – дененің белгілі бір салмағының пайызын төмендетудің арқасында балаларға кез-келген кеңістікте барлық бағытта еркін көшіп-жүруге мүмкіндік береді.
Гидрокинезотерапия (хауыздағы сабақ).
Оңалту үрдісінде «Локостейшн» роботталған жүру кешені, статокинезотерапия, иппотерапия тәрізді тиімділігі жоғары әдістер пайдаланылады.
«ЛОКОСТЕЙШН» КЕШЕНІНДЕГІ РОБОТТАЛҒАН ЖҮРУ
«Lokostation» роботталған жүйесі ауыр қимыл-қозғалыс бұзылысы бар науқастардың жұмылдыру үрдісін жеңілдету мақсатында науқастың дене салмағын қолдау арқылы жүгіру жолында қимыл-қозғалысты емдеу үшін қажетті құралдардың толық жиынтығын қамтиды. Роботталған жүру сеансы: жылдамдықты, қадамның ұзындығы мен тепе-теңдігін, жүрек тамырлары жүйесінің жұмысын, төзімділікті, ширақтықты жақсартуға мүмкіндік береді. Сеанс барысында науқасқа «Pedago» құрылғысына бекітілетін металдық ортездерді кигізеді, ол сеанс кезінде тіркелген қадамның ұзындығын және жүрудің физиологиялық үлгісін сақтауға мүмкіндік береді. Сонымен бірге кешен жүру актісіндегі бұлшықет антогонистерінің қатысуын бағалауға, роботталған жүру ем-шарасын объективті бағалауды жүргізу үшін биологиялық-кері байланыс (БКБ) кешенінің жүйесімен жабдықталған. «Lokostation» жүйесінің көмегімен жүруді үйрену — жүруге үйренудің негізгі ережесі болып табылатын жаттықтырудың және қадам жасау қимыл-қозғалысын қайталаудың жоғары жиілігін қамтамасыздандыруға мүмкіндік береді.
СТАТОКИНЕЗОТЕРАПИЯ
Стабилографиялық зерттеу адамның тік тұру қалпын сақтай отырып, еркін қимыл-қозғалысты орындау кезіне ауысудың биомеханикалық көрсеткіштерін бағалауға мүмкіндік береді. Үйлестіру қабілетін даму деңгейін тестілеу «Стабилан» биологиялық кері байланысы бар компьютерлік стабилоанализатор – құралдық әдістің негізінде биомеханикалық текшені (стенд) пайдалану арқылы қимыл-қозғалысты басқару жүйесін бағалауды қамтиды.
Ем-шараны жүргізудің тиімділігі:
- көру және проприоцептивті, вестибулды анализаторлар кешенінің өзара әрекет етуін жақсарту;
- тепе-теңдікті және қимыл-қозғалыс үйлесімділігін жақсарту;
- сымбатты нығайту;
- психоэмоционалді және когнитивті аймаққа жағымды әсер ету, компьютерлік ойын түріндегі тапсырмаларды орындаудың салдарынан көңіл күйдің жақсаруы, зейіннің жақсаруы, реакцияның жылдамдығы, логикалық ойлаудың тездетілуі;
ИППОТЕРАПИЯ
2013ж. қазан айынан бастап, орталықта иппотерапия жүргізілді.
Иппотерапия емдік дене шынықтырудың ерекше формасы болып табылады, бірақ ЕДШ басқа формаларына қарағанда айырмашылығы бала атпен өзара әрекеттесіп емдеу үрдісіне бірге қатысады. Емдік-атпен жүруге қызығушылығы артады.
(ЕАЖ) және оңалту іс-шарасына өзі қатысуға ниеті оянады ал, ол жағымды нәтижеге жету мәселесіне орасан зор қозғаушы күш болып табылады. Аттың температурасы адамның денесінің температурасынан 1,5 градусқа жоғары. Жүріп бара жатқан аттың арқасының бұлшықет қозғалысы науқастың аяғының бұлшықетінің құрысуын уқалайды және қанайналымын күшейтіп қыздырады. Қанайналымның жақсаруы миды қанмен жабдықтыруды жақсартады. Сонымен бірге жұмысқа барлық бұлшықет топтары іске қосылады. Үнемі вестибулдық аппарат, кеңістікті бағдарлау жаттықтырылып, арқа мен аяқ, қол, саусақ, бармақ бастарының бұлшықеті нығаяды.
Войта-терапияның негізінде рефлекторлы локомоция жатыр: қимыл-қозғалыс рефлекстерін белсенділеу арқылы белгіленген бастапқы қалыпты сақтау және тітіркену нүктесін қосып Войта-терапия моторлық қызметінде бұзылысы бар адамдардың табиғи қимыл-қозғалыс үлгісін қайта қалпына келтіруге көмектеседі. Оның негізгі маңыздылығы «туылған кездегі қимыл-қозғалыс үлгісін» белсенділеу және оларды одан әрі толыққанды қимыл-қозғалыс реакциясына дамыту, сонымен бірге контрактура қалыптастырудың алдын алу мақсатында және аяқ, қол, саусақ, бармақ бастарының биологиялық белсенді нүктелеріне ықпал ете отырып, патологиялық орнату. Әдістің негізгі міндеті – баланың жасына сәйкес қимыл-қозғалыс дағдыларын қалыптастыру.
БОБАТ-ТЕРАПИЯ
Бобат-тепарияның мақсаты арнайы ынталандырушы және ықпал етуші (көру, есту, тактильді, дененің кеңістіктегі қалпы және оған қатысты заттардың) пайдаланып, ОЖЖ зақымдалған құрылымының жұмысына қосады, олардың басқа қызмет көрсету жүйесінің өзара әрекет етуін түзейді және патологиялық қимыл-қозғалыс стреотиптеріне қысым көрсетеді.
Бобат-терапияның тұжырымдамалары:
- қатерлі қайта асқынудың дамуына кедергі келтіреді;
- баланың дене шектеулігінің орнын толтыру;
- физиологиялық қимыл-қозғалыс және постуралды үлгілердің дамуы;
- қимыл-қозғалыстың жеңілдігі;
- күнделікті өмірде көмек көрсету.
ОРТЕЗДЕУ бұл тірек қимыл-қозғалыс жүйесінің патологиялық жағдайын емдеудің кертартпа әдісі. Ол арнайы техникалық құралдардың – ортездердің көмегімен зақымданған буынтық қызметінің қалпын қайта қалпына келтіруді қамтиды және тірек қимыл-қозғалыс аппаратының қызметі бұзылған науқастарды оңалту және кешенді емдеу әдістерінің бірі болып табылады. Ортездер бекіту, түзету және жеңілдету қызметін орындайды. Ортездеу басқа әдістердің ықпал жасауының есебінен алынған нәтижені кезеңмен бекітуге мүмкіндік береді, соған сәйкес тірек-қимыл-қозғалыс жүйесінің қызметі бұзылған науқастарды оңалту үрдісінің тиімділігін жоғарылатады және емдеу кезеңін қысқартады.